Introductie
We gaan nader in op de verschillende mogelijkheden om renterisico's af te dekken met behulp van rente-instrumenten. Het gebruik
van rente-instrumenten wordt in de praktijk ook wel aangeduid onder de verzamelnaam 'hedging' of als 'het aangaan van een
hedge'. Voordat een onderneming tot de inzet van rente-instrumenten besluit, moet echter allereerst duidelijk zijn:
- welke renterisico's afdekking behoeven;
- wat de precieze omvang is van het renterisico;
- wat de termijn is waarover renterisico wordt gelopen.
Bij de vaststelling van deze drie aspecten komt het begrip 'duration' weer om de hoek kijken. In Duration-berekening met functies AANG.DUUR en DUUR bespraken we de duration in relatie tot obligaties en gaven daarbij al aan dat het met de durationmethode mogelijk is – in
het licht van rentegevoeligheid – de (gewogen) restantlooptijd van balansposten te meten. Door de duration van activaposten
af te zetten tegen de duration van passivaposten maken we de rentegevoeligheid van (delen van) een onderneming inzichtelijk.
Daarbij zijn twee posities mogelijk.
- Als de duration van de aangetrokken geldmiddelen (passiva) langer is dan de duration van de uitgezette geldmiddelen (activa),
heeft een onderneming voordeel bij een rentestijging. Immers, de onderneming kan dan 'langer' profiteren van een relatief
lage inleenvoet.
- Als de duration van de aangetrokken geldmiddelen (passiva) daarentegen korter is dan de duration van de uitgezette geldmiddelen
(activa), heeft een onderneming voordeel bij een rentedaling. Immers, de onderneming kan dan 'eerder' profiteren van een relatief
lage inleenvoet.
Een risicomijdende onderneming zal zo veel mogelijk streven naar een neutrale durationpositie tussen de waarden aan de activa-
en de passivakant van de balans.
Bij het tegengaan van renterisico's is het mogelijk om zowel on-balancemaatregelen te treffen als – off-balance – hedge-instrumenten
in te zetten. We bespreken eerst de principes van een on-balance hedge, waarna we uitgebreid stilstaan bij de verschillende mogelijkheden van een off-balance hedge.
Doel van deze tool
Yieldcurves weerspiegelen de rentestructuur en leggen een relatie tussen rentevoeten en looptijden op zowel de geld- als de
kapitaalmarkt. Yieldcurves kunnen in de praktijk de volgende gedaantes aannemen.
- Als de rente op lange termijn hoger is dan de rente op korte termijn, is sprake van een normale rentestructuur.
- Als de rente op lange termijn daarentegen lager is dan de rente op korte termijn, is sprake van een inverse of omgekeerde structuur.
- Als de rente een constant verloop heeft in de tijd, spreken we van een vlakke rentestructuur.
- Tot slot kan de rentestructuur een hobbel vertonen die zich doorgaans voordoet op korte termijn en op langere termijn wegebt.
Resultaten
In het werkblad Renterisico's meten: yieldcurve en duration is een yieldcurve weergegeven met een vlak verloop, waarbij de
rente voor vermogenstitels met een lange looptijd (nagenoeg) gelijk is aan die met een kortere duur.
De rente bedraagt voor alle looptijden 4% (cellen C4:H4). Daarnaast is in sheet 1 een yieldcurve opgenomen die de verwachte renteontwikkelingen weerspiegelt. Hierbij is sprake van een verhoging van de rente
richting 5% voor vermogenstitels met een langere looptijd (cellen C5:H5).
In termen van renterisico betekent dit perspectief dat een onderneming bijvoorbeeld kan besluiten vervroegd een lening af
te sluiten, of om obligaties af te stoten en deposito's aan te schaffen. Is daarentegen sprake van een verwachte daling van
de langere rente (waarbij de curve een invers of dalend verloop kent), dan zijn de aan te bevelen acties tegengesteld.